Prvi ubrzani industrijski razvoj Beograda dogodio se 25 godina krajem devetnaestog i početkom dvadesetog veka. Sve je počelo posle usvajanja liberalnog Ustava 1888. godine, abdikacije kralja Milana i dolaska na vlast najpopularnije političke organizacije tadašnje Srbije, Narodne radikalne stranke. Radikali su počeli da sprovode svoju ekonomsku politiku koja se zasnivala na ulozi zaštitnih carina i drugih mera za zaštitu i podizanje domaće ekonomije kao i jačanje zanatstva. Tu ekonomsku politiku formulisao je dr Mihailo Vujić ali ju je sproveo u delo drugi radikalski ministar Kosta Taušanović. Taušanović je pre ulaska u Vladu bio predsednik Srpskog poljoprivrednog društva, osnivač Beogradske zadruge i prvi direktor Izvozne banke preko koje je radio na odvajanju srpske ekonomije od austrougarskog uticaja. U skladu sa novom ekonomskom politikom Vlade, 1898. godine počinje da radi Beogradska berza, prvo kao produktna, a potom kao valutna.
Već 1893. godine u Beogradu je radila 21 fabrika u kojima je bilo zaposleno 520 radnika. Beogradske fabrike imale su kapital od pet miliona dinara i činile su 30 odsto srpske privrede. Gledajući po privrednim granama, najviše radnika, čak 98, radilo je u ciglanama i creparama, a 93 radnika u preradi gvožđa. Preduzeća su proizvodila uglavnom za potrebe lokalnog stanovništva, a većina fabrika bile su uvećane i modernizovane zanatske radionice koje su polako prerastale u industrijska preduzeća. Zanimljivo je da su okosnicu modernizacije činile dve pivare, Vajfertova i Bajlonijeva. One su nabavljale mašine najboljih evropskih proizvođača. Recimo Bajlonijeva pivara imala je jednu od najjačih evropskih parnih mašina tog vremena, „parni kotao Bebkok i Vilkoks i vazdušni kompresor firme Borsig iz Berlina”, piše mr Dragan Petrović u knjizi „Istorija industrije Beograda”. Zbog urbanizacije Beograda, sve većeg broja stanovnika i porasta životnog standarda u našem gradu, već 1900. godine od 27 fabrika najviše, čak deset bilo je iz prehrambene industrije. Čak pet fabrika iz ove grane industrije bilo je smešteno u najužem centru grada i to klanica, Bajlonijeva pivara, mlin „Zaharija” i dve kobasičarske fabrike. Danas se smatra da industriji nije mesto u najužem centru grada ali početkom prošlog veka to je bilo normalno. Kako je Bajlonijeva pivara snabdevala kafane koje su se nalazile u centru tadašnjeg Beograda, koji se prostirao od Beogradske tvrđave do današnje Slavije, a tada Englezovca, bilo je prirodno da bude u Skadarskoj ulici u centru grada. Isto može da se kaže i za mlin „Zaharije” koji se nalazio u Kameničkoj ulici na putnom pravcu odakle se transportovalo žito. Recimo Šećerana koja je bila udaljena od tadašnjeg grada bila je pored Save zbog vode koja je bila neophodna za proizvodnju šećera ali i za rečni transport sirovina kao i pored železničke pruge na kojoj je bila posebna stanica za ovu fabriku. Na Topčiderskom drumu su se nalazile obe hemijske fabrike što je bilo normalno jer je taj kraj bio udaljen od centra grada, a imao je prugu.
Prve decenije dvadesetog veka, do početka Velikog rata, donose beogradsku industrijsku revoluciju. Već 1909. godine podignuta je ciglana Vase Tešića sa parnom mašinom od 125 KS, čudo tog vremena, koja je pokretala lančano vozilo kroz radionice i sve ostale mašine radilice. U ciglani je radilo 120 radnika i tri majstora, a godišnje je proizvodila dva miliona cigli i crepova za zemlju koja se gradila. Barlovac i Đurić napravili su 1902. godine na Čukarici fabriku obuće koja je zapošljavala 70 radnika i pravila sedamdeset hiljada pari obuće godišnje. Fabrika ocatne kiseline Ilije Miškoviča počinje da radi 1913. godine, a pred sam rat i fabrika hemijskih proizvoda „Hemikos”. Čuvenu predratnu fabriku čokolade, kakaa i bombona, trgovac Kosta Šonda podigao je na uglu Solunske i Cara Uroša. Već 1906. godine fabrika je proizvela 165 hiljada kilograma razne robe. Već 1908. godine Kosta Ilić podiže fabriku čokolada i bombona. Prometna banka 1903. godine podiže strugaru na Dunavu kod klanice sa parnom mašinom od 100 KS koja je 1906. godine proizvela 15.500 kubnih metara građe. Nešto manje građe proizvodila je druga Beogradska prana strugara Sirotanovića na Savi. Bilo je manjih strugara, kao ona Milorada Radosavljevića osnovana 1908. godine, fabrika drveta i nameštaja Svetozara Vlajkovića, fabrika kola Geze Bakše osnovana 1908. godine, fabrika kofera Koste Živkovića , parma stolarnica Pavla Radosavljevića. U Beogradu je postojala i državna fabrika duvana sa 660 zaposlenih u kojoj je 1908. godine proizvedeno 87.896 kilograma duvana raznih vrsta. Hlebarsko udruženje podiglo je 1901. godine Parni automatski mlin Prvog akcionarskog hlebarskog udruženja za preradu i prodaju hrane u kraljevini Srbiji. Mlin je imao više Luterovih mašina od 150 KS i bio je najsavremeniji u našem delu Evrope. Kada su braća Ilić 1906. godine otkupila Fabriku čoje na Karaburmi koja je osnovana 1897. godine kupili su nove mašine, odnosno razboje u Nemačkoj i Francuskoj sa pogonskom parnom mašinom od 90 KS. Već 1908. godine fabrika je imala 250 zaposlenih. Uspeh braće Ilić ohrabrio je i druge, pa je Milan Ječmenica 1911. godine osnovao tekstilno preduzeće za „fabričku proizvodnju trikotaže” na prostoru današnje Dunav – stanice. Pred sam rat u aprilu 1914. godine osnovana je i „Moravija”, fabrika opletenih proizvoda.
Tako se industrijalizovao naš Beograd. Već 1908. godine radile su 63 fabrike sa preko četiri hiljade zaposlenih, a samo petnaest godina ranije bilo je 21 preduzeće sa osam puta manje radnika. Šest godina kasnije izbio je Veliki rat napadom Austrougarske na Srbiju. Skoro sva beogradska preduzeća pretrpela su razaranje i prekinula proizvodnju. Najveći gubitak bio je u životima ljudi. Srbija je platila strašnu cenu rata jer je izgubila 28 odsto ukupnog stanovništva od čega više od polovine stanovništva u muškoj populaciji starosti između 18 i 55 godina. Tako je zaustavljen privredni rast i razvoj Beograda koji je naš grad svrstavao u red srednje razvijenih evropskih gradova. Nažalost, nije to bilo poslednje razaranje našeg grada u dvadesetom veku. Rat i privredni razvoj, radna mesta i bolji život nikada ne idu zajedno. Mi smo tu lekciju u prošlom veku naučili.
